Ile "powinno" spać dziecko?

“Tyle, ile potrzebuje” - przychodzi do głowy szybka odpowiedź. Sen jest przecież naturalnym procesem. Zmęczone dziecko będzie spało. Skoro nie chce spać, znaczy to, że nie jest jeszcze wystarczająco zmęczone. Tak?

Tak, o ile dziecko ma co najmniej 7 lat (a może i 17).

Tak, o ile dziecko ma zrównoważony temperament. Faktycznie: spokojny maluch prawie od urodzenia ma ustalony porządek snu i czuwania. Takie dziecko nie potrzebuje pomocy, żeby zasnąć, długo i głęboko śpi, nie płacze nawet podczas krótkich pobudek między (różnymi) fazami snu.

Jednak w większości pozostałych przypadków dobrze jest przynajmniej orientować się w tym, ile w każdym wieku dziecko powinno/może spać i czuwać w ciągu doby.

Dlaczego jest to tak ważne?

• Żeby uniknąć codziennego przemęczenia.
• Żeby uniknąć kumulacji zmęczenia, hiperzmęczenia (nadmiernego zmęczenia) u dziecka.
• Żeby dziecko miało odpowiednia ilość snu i odpoczynku, niezbędnych dla rozwoju mózgu i "doładowania" wszystkich systemów organizmu.
• Żeby dziecko miało lepszy humor.
• Żeby wiedzieć, czego się spodziewać.

Wszystkie mamy wiedzą, ile dziecko powinno jeść, ile przybierać na wadze, ale czy wszystkie mamy wiedzą też, ile dziecko powinno spać? Co więcej: czy dbają one o to, żeby dziecko wysypiało tę normę?

W danym artykule dokładnie omówimy pojęcie "norma snu".

Czas trwania snu zależy od wieku: im młodszy jest organizm, tym więcej czasu przeznacza na sen. Tak jak noworodek przesypia prawie całą dobę, tak roczniakowi wystarczy 14 godzin snu, dzieciom w wieku 3-5 lat niezbędnych jest około 11-12 godzin, przedszkolakom 10-11 godzin, gimnazjalistom i licealistom - 8,5-9 godzin, a dorosłym 7-8 godzin na dobę.

Czas trwania snu i jego godziny zależą od osobowości i temperamentu człowieka. U malucha dodatkowo wpływa na to etap rozwoju (fizycznego oraz psychicznego), na którym dziecko obecnie przebywa.

"Trudne" dziecko, w porównaniu z dzieckiem bezproblemowym, może spać mniej. Są również dzieci z natury mało śpiące. Nie trzeba jednak natychmiast przydzielać dziecka do grupy tych, które mało śpią, a jego kaprysy tłumaczyć wyjątkowością charakteru i złą pogodą.

Zastanówcie się: czy wasze dziecko śpi wystarczająco długo? Czy zawsze budzi się w dobrym humorze? Możliwe, że trzeba spróbować położyć dziecko spać wcześniej, przemyśleć rozkład dnia albo wydłużyć jego zbyt krótki sen dzienny?

Pamiętajmy, że powyższe normy są uśrednione. Zdarza się, że rodzice wymagają dłuższego snu dziecka, co prowadzi np. do częstych pobudek. Z kolei u dzieci, których rodzice nie kontrolują snu w ogóle, może pojawić się przemęczenie i chroniczne zmęczenie.

Długość snu powinna być wystarczająca, żeby zagwarantować dziecku pełny (dobry) odpoczynek. Nie wystarczająca ilość snu szkodzi, wcześniej albo później doprowadza ona do chronicznego zmęczenia, a nawet zaburzeń układu nerwowego. Fińscy naukowcy udowodnili, że dzieci z ograniczonym czasem trwania snu mają podwyższone ryzyko wystąpienia problemów z zachowaniem i ADHD.

Z drugiej strony patrząc: nadmierna ilość snu również nie jest zdrowa. Dzieci, które śpią ponad miarę zwykle są ospałe, nieprzyjazne, narażone na chorobę.

Norma snu jest miarą przybliżoną. Jedna osoba potrzebuje więcej snu, druga mniej. Dziecka nie zmusimy do tego, aby dostrzegało upływające godziny - tak naprawdę nie jest to wcale potrzebne. Najważniejszym kryterium "normy snu" jest świetne samopoczucie dziecka, jego uśmiech i dobry humor. Jeśli dziecko jest zadowolone, to odchylenia w dowolną stronę o godzinę są zjawiskiem normalnym (uwarunkowanym cechami charakteru dziecka). Trzeba jednak pamiętać: wg danych wszechstronnego badania Avi Sadeh z uniwersytetu w Tel-Aviv nawet jedna brakująca godzina snu notorycznie, zagraża efektywności funkcjonowania mózgu malucha, obniża uważność i prowadzi do kumulacji zmęczenia wczesnym wieczorem. To bardzo istotne odkrycie powinno zmotywować rodziców do pilnowania ogólnego czasu trwania snu dzieci z maksymalną dokładnością.

Uwaga!

Jeśli na przykład 4-latek zasypia o 22, a o 7 rano musi być obudzony do przedszkola (i dodatkowo nie dosypia w dzień) to czas trwania snu wynosi 9, zamiast potrzebnych mu 11 godzin na dobę. Przez parę dni albo nawet tygodni takiego trybu dziecko może zachowywać się normalnie, ale wraz z kumulacją zmęczenia mogą zacząć występować załamania nerwowe, niespodziewane kaprysy, nadpobudliwość, próby bardzo wczesnych zaśnięć (np. o 18). Rodzice często myślą: "mamy takie aktywne, mało śpiące dziecko", "mamy kolejny kryzys wieku", nie zdając sobie sprawy z tego, że maluch po prostu za mało śpi. Co wtedy robić? Sytuację może poprawić wcześniejsze usypianie dziecka. Zmianę należy dziecku serwować stopniowo np. czas usypiania przesuwać codziennie o 15 minut wcześniej.

Słuchajmy swoich dzieci, ufajmy własnym odczuciom, pilnujmy norm snu u naszych dzieci dla ich własnego zdrowia!