Nocne pobudki. Część 1. Niepoprawna organizacja snu.

Artykuł ten skierowany jest do rodziców, których dzieci w środku nocy zamiast spać mają wielką potrzebę, żeby się bawić.

Bardzo często można usłyszeć od znajomych czy zobaczyć na forach internetowych pytania albo nawet krzyki o pomoc:

“Moje 7-miesięczne dziecko nie śpi w środku nocy. Jak sobie z tym poradzić?”

“Co bym nie robiła ono każdej nocy budzi się i nie śpi przez 1,5-2 h”

“Czy roczniak może przestawić dzień i noc? Dlaczego prawie każdej nocy on tak długo czuwa?”

W danym artykule będzie mowa o czuwaniu dzieci w środku nocy (czuwanie wtrącone), kiedy dziecko bez żadnych zauważalnych powodów budzi się i nie zasypia z powrotem przez dłuższy czas. Co więcej, często wygląda na zupełnie wypoczęte i chętne do zabawy albo spokojnie leży przez 1,5-2h niby próbując usnąć, a jednak to mu się nie udaje.

W pierwszej części napiszę, co może stać się powodem nocnych pobudek, jak za pomocą ustalonego rytmu dnia i odpowiednich warunków do snu można poprawić sytuację.

Natomiast w drugiej części będą rozważane psychologiczne powody nocnych pobudek.

Dziecko budzi się w nocy: badania i eksperymenty specjalistów.

Liczne badania specjalistów od naruszeń snu wskazują na to, że czuwanie małych dzieci w nocy jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych problemów wśród dzieci w wieku do 3 lat. Dane wskazują, że około 20% dzieci w wieku od 1 do 2 lat budzi się w nocy i czuwa częściej niż 5 razy w tygodniu, a 26% dzieci, które ukończyły 3 lata, budzi się, co najmniej 3 razy w tygodniu.

Według obserwacji specjalistów - pediatrów, neurologów, osteopatów i psychologów - jest to bardzo częsty powód wizyt u lekarza i niepokoju rodziców. Z reguły, jeśli nie stwierdzono żadnych problemów natury neurologicznej diagnoza brzmi: “bezsenność pierwotna”. Stosuje się wtedy leczenie farmakologiczne, a niekiedy masaż. Aczkolwiek lekarze nie gwarantują poprawy jakości snu.

O czym świadczy czuwanie w nocy?

W różnym wieku czuwanie w nocy wygląda inaczej. W wieku 1,5 miesiąca niemowlę może zupełnie przestawiać dzień i noc, w wieku 6-14 miesięcy dziecko potrafi przez 2-3 godziny doskonalić nowe umiejętności - siadanie, raczkowanie, wstawanie, gaworzenie, natomiast w wieku 15 miesięcy może już zachęcać mamę do zabawy itd.

Na podstawie badań przeprowadzonych przez specjalistów od naruszeń snu dzieci i obserwacji konsultantów od problemów ze snem została stworzona poniższa tabela, w której podane są powody nocnego czuwania wynikające z niepoprawnej organizacji snu.

Druga część tabeli obejmująca powody psychologiczne będzie przedstawiona w kolejnym artykule.

1. Najbardziej rozpowszechniony przypadek - za dużo drzemek dziennych. Jeśli dobowa norma snu jest rozłożona nierównomiernie i dziecko śpi w dzień zbyt długo, to budząc się w nocy czuje się już wystarczająco wyspanym.

2. Przeszkadzające światło - rodzice włączają światło, zabierają obudzone dziecko do jasnego pokoju, zostawiają włączoną lampkę przez całą noc lub świecą komórką itp. Mózg dziecka odbiera to wszystko jako sygnał do pobudki.

3. Zbyt późne usypianie na sen nocny. Bardzo długi czas czuwania prowadzi do przewzbudzenia, z którym system nerwowy nie jest w stanie sobie poradzić. Najdłuższe fazy głębokiego snu, który zapewnia niezbędną regenerację i odpoczynek przypadają z reguły na okres między godziną 19. a północą. Gdy niemowlę nie dostaje 3-4 godzin snu przed północą, przewzbudzenie może stać się powodem pobudek i przeszkadzać w zasypianiu.

4. Brak umiejętności samodzielnego usypiania. Jeśli dziecko zasypia tylko po spełnieniu pewnych czynników, jak lulanie, leżenie obok mamy, przystawienie do piersi, podanie butelki, to podczas pobudki potrzebuje ono tych samych warunków, by ponownie zasnąć. Dziecko reaguje strachem, kiedy budzi się samo w łóżeczku, chociaż przecież zasypiając miało mamę obok siebie. Okazuje wtedy niezadowolenie, bardzo chce spać, ale zdążyło się już wybudzić całkowicie. Teraz jest w stanie zasnąć tylko tak, jak zwykle - lulane, przy piersi itd.

5. Brak odpowiedniego dla wieku rytmu dnia, brak ustalonej godziny zasypiania, braki snu i odpoczynku. Biologiczny zegar dziecka kieruje rytem dobowym, zgodnie z którym pobudka rano i usypianie wieczorem mają się odbywać o tych samych porach. Kiedy rytm dnia nie jest dopasowany do wewnętrznego rytmu dobowego (zarazem do czynności hormonalnych, temperatury ciała, ciśnienia i ogólnego systemu funkcjonowania) dziecku trudno jest zasnąć, kiedy go usypiają. Przemęcza się, przez co w nocy może się budzić.

6. Przebudzenie podczas usypiania. Zdarza się, że rodzice niechcący rozbudzają dziecko próbując uśpić je wszelkimi sposobami np. lulają, śpiewają, zbyt emocjonalnie opowiadają bajkę. Zdarza się, że pozwalają dziecku się bawić, uciekać z sypialni, myśląc, że jeszcze nie chce ono spać, że nie jest zmęczone. W rzeczywistości dzieci powyżej roku potrafią “ukrywać” oznaki zmęczenia i często wieczorem wcale nie wyglądają na zmęczone (a przecież taki maluszek nie może nie być zmęczony po całym dniu). W takiej sytuacji organizm produkuje hormon: kortyzol (i zwiększeniem aktywności walczy ze zmęczeniem i sennością). Kortyzol aktywuje pobudzające mechanizmy w organizmie, dlatego im dłużej dziecko nie śpi, tym trudniej będzie mu zasnąć. A budząc się w nocy maluszek nie jest w stanie usnąć z powrotem z powodu nie przetrawionego pobudzenia.

7. Wśród innych częstych powodów nocnych pobudek są potrzeby fizjologiczne (głód, pragnienie) albo dyskomfort (zimno, gorąco i duszno, swędzenie albo ból podczas ząbkowania, chrapanie i utrudniony oddech). Dziecko budzi się i czuwa w nocy, a jeśli tych powodów jest kilka jednocześnie (np. maluszek chce siku i odczuwa dyskomfort) to często póki rodzice zrozumieją, o co chodzi, dziecko całkowicie się wybudza.

W następnym artykule omówimy, co robić, jeśli rodzina dba o wszystkie zasady zdrowego snu, a dziecko wciąż czuwa w nocy. Rozważymy, jak emocje w rodzinie i psychologiczny komfort wpływają na sen maluszka.